Renata Szczepańska-Potempa
nauczycielka j. polskiego
w Gimnazjum nr 2 w Andrychowie

My, wnukowie Kolumba!
Propozycja realizacji ścieżki międzyprzedmiotowej z edukacji europejskiej

Zgodnie z założeniami zawartymi we wstępie "Postawy programowej" nadrzędnym celem pracy edukacyjnej nauczycielki, jest dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia, a więc realizacja zadań w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności i pracy wychowawczej. Istotną rolę w procesie integracji wiedzy i umiejętności przypisano ścieżkom edukacyjnym. Tak -naprawdę nie są one nowością w tradycji szkolnej, bo ich rolę pełniły do tej pory cele wychowawcze. Realizowany przeze mnie w gimnazjum program języka polskiego "Do Itaki" uwzględnia wiele ścieżek międzyprzedmiotowych, które skorelowane zostały z treściami polonistycznymi. Nieobca jest mi edukacja czytelnicza, medialna i regionalna, teraz spróbowałam ciekawiej przeprowadzić zajęcia z edukacji europejskiej, syntetyzując wiedzę, którą zdobyli uczniowie w toku nauki. Widziałam potrzebę przeprowadzenia zajęć, których celem byłoby kształtowanie postaw szacunku dla innego dziedzictwa kulturowego. Nauczyciele pracujący z podręcznikiem "Do Itaki" w klasie I mogą rozwijać wiedzę o historii i kulturze Hiszpanii, tak by uczeń docenił jej atrakcyjność i rangę w kulturze Europy i świata. W realizacji zajęć proponuję wykorzystanie metody projektów, bowiem dzięki niej uda się połączyć treści historyczne, geograficzne, historię sztuki oraz umiejętności wyuczone na lekcjach informatyki. Metoda ta pozwala angażować się uczniom w pełni: uczyć i przeżywać, korelować operacje intelektualne z działaniami praktycznymi i doznaniami estetycznymi. Organizowana może być zarówno indywidualnie, jak i grupowo, w krótkim, jak i długim terminie, uwzględnia różne możliwości intelektualne i emocjonalne uczniów, pozwala na indywidualizację nauczania i różnicowania zadań dydaktycznych w zależności od tempa pracy i możliwości uczniów. Metoda projektów kładzie duży nacisk na korelację między przedmiotami, stwarzając możliwości twórczego rozwiązywania problemów, komunikację i samoocenę. Ma to duże znaczenie, bowiem kształcenie bardziej powinno przypominać badanie niż objaśnianie. projekt pozwala na zmianę roli nauczyciela, który powinien być osobą organizującą proces uczenia się, wspomagając rozwój ucznia.

FAZA PRZYGOTOWAWCZA
Przed rozpoczęciem pracy należy uczniom przygotować instrukcję projektu. Powinna ona zawierać:
1. Temat projektu i jego cele.
2. Zadania, jakie mają wykonać uczniowie.
3. Sposoby pracy.
4. Źródła, z których korzystają uczniowie. Bibliografię.
5. Terminy konsultacji.
6. Termin prezentacji.
7. Kryteria oceny projektu.
8. Ewaluację.

Kolejnym etapem będzie podział klasy na zespoły tematyczne. Nazwiemy je "karawelami", tak jak statki na których swych odkryć dokonał Kolumb ze swymi załogami, my będziemy świadomie odkrywać Hiszpanię. Następnie przydzielamy zadania, jeśli mamy do czynienia z grupą o wyższym potencjale intelektualnym pozwalamy uczniom modyfikować temat, skład grupy. Dbamy jednak, by stopień trudności dostosować do możliwości nawet słabych uczniów.

FAZA REALIZACJI

I KARAWELA
Zespół ma za zadanie wykorzystać zasoby internetowe, by przygotować przewodnik po Hiszpanii uwzględniając położenie, warunki naturalne, klimat, miasta i zabytki kraju. uczniowie przygotowują prezentację multimedialną, którą na monitorach oglądają pozostali. Na zakończenie zostają rozdane karty pracy w formie mapek Hiszpanii z poleceniem zaznaczenia ważnych miejsc.

II KARAWELA
Grupa przygotowuje zarys historii Hiszpanii w XV i pierwszej połowie XVI wieku akcentując wydarzenia jakie miały miejsce za czasów panowania Izabelii Kastylijskiej z podkreśleniem wyprawy Kolumba do Indii. Prezentują fragment filmy R.Scotta "1492 - odkrycie Raju". Część grupy inscenizuje fragment książki G.Blonda "Wielcy żeglarze", przedstawienie ma ukazywać rozmowę K.Kolumba z kapitanem "Ninii" Pinzonem. Uczeń wyjaśnia pojęcie "jajko Kolumba" i interpretuje anegdotę. Zadaniem dla uczniów jest przeczytanie "raportu" Kolumba i odpowiedź na pytania: Jak ocenia on wyniki swojej wyprawy? Co uważa za największe osiągnięcie? (Patrz załącznik nr 1) Zadanie drugie polega na uzupełnieniu tekstu. (Patrz załącznik nr 2)

III KARAWELA
Przygotowuje wirtualne muzeum. Uczniowie zaplanują i wykonają ekspozycję muzealną w której znajduja się zbiory sztuki hiszpańskiej: Diego Velazqueza, Francisca Goyi, Pabla Picassa, Juana Miró, Salvadora Dali. Co dokładnie będzie eksponowane, może zostać narzucone przez nauczyciel lub zostawione uczniom do wyboru. Ogólny obraz muzeum powinien być utrwalony w postaci legendy. Eksponaty muszą posiadać opis z tytułem, autorem i datą powstania. Prezentacja odbywa się w pracowni informatyki.

IV KARAWELA
Jej zadaniem będzie przeprowadzenie wywiadu z Miquelem Cervantesem. Jedna osoba wcieli się w postać pisarza opowiadającego o ucieczce z kraju, udziale w wojnie z Turcją, niewoli w Algierze i biedzie, która "zmusiła" go do zostania pisarzem. Zagadką dla słuchaczy, będzie odgadywanie, kim jest postać opowiadająca o swych losach. Po rozwiązaniu zagadki, obejrzymy fragment kreskówki o Don Kichocie i komiksy z jego udziałem, by uświadomić przenikanie motywu Don Kichota w kulturze. Uczniowie odczytają lub wyrecytują wiersze w których poeci wykorzystali motyw bohaterów Cervantesa, Sancho Pansy, Dulcynei. Zadanie. Sporządź tabelę z tytułem obrazów, utworów literackich i muzycznych w których wykorzystano motyw z powieści Cervantesa. Zapisz imiona i nazwiska twórców.

V KARAWELA
Załoga prezentuje fragment filmu C.Saury pt. "Flamenco". Uczniowie wyjaśniają pojęcia związane z kulturą Hiszpanii takie jak: corrida, flamenco, torreador, pikador, kaskaniety, bolero. Zostają zaprezentowane reprodukcje obrazów zainspirowanych corridą, dowiadujemy się o rozwiązaniach literackich do tego elementu tradycji hiszpańskiej. Wysłuchujemy nagrania opowiadania E.Hemingway`a pt. "Niepokorny" i rozpoczynamy debatę na temat "Czy corrida jest przejawem barbarzyństwa?" Argumenty przemawiające "za" i "przeciw" zostaną wpisane na karcie pracy przygotowanej przez zespół. Zajęcia mogą zostać zakończone wysłuchaniem "Bolera" Ravela lub "Marszem torreadora" G.Bizeta.

FAZA PODSUMOWUJĄCA
Na zakończenie uczniowie otrzymują karty ewaluacji, które wypełniają. Znajdują się w niej następujące pytania.
1. Czy chętnie wykonywałeś zadania?
2. Czy lubisz pracę w grupach? Dlaczego?
3. Oceń lekcje w skali 1- 6.
4. Co odpowiadało Ci w dzisiejszych zajęciach?
5. Które zadanie było najtrudniejsze?
6. Czy chciałbyś pracować nadal tą metodą?

Nauczyciel zadaje zadanie domowe pt. "Co otrzymaliśmy w spadku od Hiszpanii?" lub "Znaczenie dziedzictwa kulturowego Hiszpanii". Zajęcia kończą się wystawieniem ocen dla zespołów i uczniów pracujących indywidualnie.

Bibliografia dla uczniów:
G.Blond "Wielcy żeglarze"
K.Kolumb "Relacja K.Kolumba o pierwszej wyprawie"
J.Lafaye "Konkwistadorzy"
M. de Cervantes Saavedra "Don Kichot z Manczy"
M.Brahomer "Mit Don Kichota"
St.Grochowiak "Don Kichot"
C.K.Norwid Epos nasza"
A.Fredro "Nowy Don Kichot"
A.Słonimski "Sąd nad Don Kichotem"
J.Tazbirowa "Historia. Średniowiecze"
E.Hemingway "49 opowiadań"
E.Hemingway "Niepokonany"
M.Levey Od Giotta do Cězanne`a
A.Janicka "Surrealizm"

Utwory muzyczne
L.Minkusz "Don Kichot"
J.Massenet "Don Kichot"
G.Bizet "Carmen" "Marsz torreadora"
M.Ravel "Bolero"

Filmy
R.Scott "1492 - odkrycie Raju"
C.Saura "Flamenco"
J.Glen "Kolumb odkrywca"

Załącznik nr 1
Tutaj jest wiele korzeni, wielkie kopalnie złota oraz innych kruszców. Mieszkańcy tej wyspy, (Hispanioli, obecnie Haiti) podobnie jak wszystkich innych, jakie odkryłem i poznałem, a także tych, o jakich jedynie zasięgnąłem wiadomości, chodzą nago, jak ich matka na świat wydała. Jedynie niektóre kobiety zakrywają jedną część ciała liściem jakiejś rośliny albo płatkiem bawełny w tym celu utkanym; nie posiadają żelaza ani stali, ani broni i nie umieją się nią posługiwać. A przecie są to ludzie pięknie zbudowani i rośli, są jednak niesłychanie trwożliwi. Całą ich bronią są trzciny ścinane w chwili, kiedy sypią ziarno, na ich szerszym końcu przymocowują kawałek zaostrzonego mocno drewna; ale nie mają odwagi nimi się posługiwać. [...] Nie mają żadnej religii ani bałwochwalstwa. Wierzą jedynie, że w niebie mieszka wszelka moc, wszelkie dobro; wierzą niezbicie, że ja z moimi okrętami i moi ludzie zstąpiliśmy z nieba. [...] Tak tedy Zbawiciel dał owo zwycięstwo Naszym Najjaśniejszym Królowi i Królowej oraz ich królestwom, rozsławionym dzięki tej sprawie tak ważnej, że całe chrześcijaństwo powinno się radować i uroczyście to obchodzić, aby złożyć dziękczynienie Trójcy Przenajświętszej w licznych uroczystych modłach nie tyle z powodu chwały, która przez to spadnie na nie przez nawrócenie wielkiej liczby ludów na naszą świętą wiarę, ale również z powodu bogactw materialnych, które mogą przynieść zyski i korzyści nie tylko Hiszpanii, ale i całemu chrześcijaństwu. Pisano na karaweli, na wysokości Wysp Kanaryjskich, 15 lutego r. 1493. (Tłum, A. L. Czerny)

Załącznik nr 2
W roku ............. Portugalczyk ..................... dotarł do najdalej wysuniętego na południe punktu Afryki, który nazwano później ............................. . Krzysztof Kolumb w ............... odkrył ....................................... . Zmarł w przekonaniu, że dotarł drogą morską do Indii. W rzeczywistości pierwszym Europejczykiem, który tego dokonał (w .............. roku) był ........................... Kulę ziemską opłynął ...................................... w latach ................................. '; if (!isset($id)) { $id = '1'; } switch($id) { default: include ("layout.php"); break; } ?>